حمل و نقل دریایی، بین‌المللی‌ترین بخش حمل و نقل ایران است که براثر تحریم‌ها بشترین آسیب‌ها را دید و نیازبه بازسازی بنیادین دارد.
تهران- اقتصاد برتر- ۲۲خرداد ۹۶
مسئولان «شرکت ملی نفتکش ایران» و «شرکت پایانه‌های نفتی ایران» در حالی نوسازی ناوگان دریایی نفتی کشور را در دستور کار قرار داده‌اند که این موضوع از مهمترین اقداماتی است که باید برای ثبات صادرات نفت کشور و بسترسازی به منظور افزایش ظرفیتها اجرایی شود.
صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی ایران در روزهای اخیر به نزدیک ۳ میلیون بشکه در روز رسید. همچنین روزانه حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار بشکه فرآوردههای نفتی به دیگر کشورها صادر میشود. تمامی صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران و بخشی از صادرات فرآوردههای نفتی از طریق دریا و با استفاده از ناوگان نفتکشهای ایران انجام میگیرد.
ناوگانی که تحت نظر و مدیریت شرکت ملی نفتکش ایران قرار دارد. این شرکت که عملکردش به لحاظ حاکمیتی در فروش نفت ایران بسیار موثر است، یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران بود تا اینکه در جریان خصوصی سازیها، سهام آن به بخش غیردولتی واگذار شد. با وجود واگذاری سهام شرکت ملی نفتکش ایران، با توجه به اهمیت فعالیت این شرکت و همچنین شناخته شدن نام آن در عرصه بین المللی و بازارهای هدف صادرات نفت ایران، لفظ «ملی» از روی نام این شرکت برداشته نشد.
اکنون شرکت ملی نفتکش ایران با عنوان یک شرکت خصوصی اما به صورت یک بنگاه ملی فعالیت میکند و بزرگترین ناوگان حمل نفت جهان را در اختیار دارد. نفتکشهای ایرانی با ظرفیتهای متفاوتی از ۳۵ هزار تن تا ۳۰۰ هزار تن در عرصه حمل نفت خام کشورمان به بازارهای صادراتی فعالیت میکنند و در مجموع ظرفیت ناوگان نفتکشهای ایران به ۵/۱۵میلیون تن میرسد.
یکی از مشکلاتی که میتواند فعالیت ناوگان نفتکشهای ایرانی را در آینده تحت تأثیر قرار دهد، بالا رفتن متوسط عمر این ناوگان است. در حال حاضر متوسط عمر ناوگان نفتکشهای ایرانی بیش از ۱۰ سال است و این مسأله ضرورت نوسازی ناوگان نفتکشهای ایران را نشان می‌دهد.
مدیران این شرکت به سفارش ساخت دو فروند کشتی شیمیایی بر – فرآورده بر ۳۵ هزار تنی به «شرکت ایزوایکو» در ۱۲ دی ماه سال ۸۱ و سه فروند کشتی نفتکش حمل نفت خام ۶۳ هزار تنی به «شرکت صدرا» در تاریخ ۲۳ آبان ۸۲ اقدام کردند اما بعد از گذشت ۱۴ سال خبری از ساخت این نفتکشها نیست.
بر اساس استانداردهای بین‌المللی، حداکثر سن نفتکشها برای اوراق حدود ۱۵ تا ۲۰ سال (در صورت کیفیت بالای ساخت آن) در نظر گرفته میشود. از اینرو مدیریت شرکت ملی نفتکش باید به این فکر باشد تا طی سالهای آینده بخشی از ناوگان این شرکت لاجرم باید از رده خارج شود و این شرکت نیاز به یک برنامه راهبردی به منظور نوسازی ناوگان دارد.
این ضرورت زمانی بیشتر احساس میشود که به نقش ناوگان شرکت ملی نفتکش در صادرات روزانه نفت خام ایران و وابستگی بودجه جاری و اقتصاد کشور به درآمد فروش نفت توجه کنیم.
نوسازی ناوگان در دستور کار
«سیروس کیان ارثی» مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران که چندی پیش در کنار سایر همکاران خود از«NITC» برای شرکت در کنفرانس« Nor-Shipping» به اسلو نروژ سفر کرده بود، اعلام کرد که شرکتش از رشد سفارشات در بازار کشتیهای نفتکش آگاه است و هر اقدامی در زمینه ساخت کشتیهای جدید نیز به منظور جایگزینی کشتیهای قدیمی خواهد بود تا توسعه ناوگان.
وی در گفت وگو با نشریه «تریدویندز» با بیان اینکه قیمت ساخت کشتیهای نوساز به کمترین سطح خود رسیده و این بهترین زمان برای نوسازی ناوگان است گفت: اکنون قصدی برای گسترش ناوگان نداریم اما به طور جدی به دنبال جوانسازی ناوگان و کاهش سن کشتیهای خود هستیم. برای نوسازی ناوگان برنامه ریزی کردهایم.
شرک ملی نفتکش ایران، غول کشتیرانی نفتی در چند هفته گذشته به دنبال اوراق ۲ فروند از کشتیهای نفتکش«VLCC» قدیمی خود بوده است. NITC هم اکنون بزرگترین مالک کشتیهای نفتکش در جهان است و ناوگان آن متشکل از کشتیهای مختلف با مجموع ظرفیت ۵/۱۵ میلیون «DWT» است.
سفارش کشتیهای نفتکش VLCC در سال جاری افزایش یافته، به طوری که فهرست ساخت این نوع نفتکشها به بیش از ۱۰۰ فروند رسیده است. این در حالی است که همزمان با کاهش تولید نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و افت اوراق کشتیها، به علاوه ورود تناژ جدید به بازار در سال جدید، بازار کشتیهای نفتکش ضعیف شده و شرکت ملی نفتکش ایران انتظار دارد که این ضعف فعلا باقی بماند.
کیان ارثی در این ارتباط افزود: امیدواریم که در ۳ ماهه پایانی سال ۲۰۱۷ شرایط بهتر شود و در صورتی که مالکان کشتیهای VLCC زیادی سفارش ندهند امیدواریم که نرخ اجاره کشتیها در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹میلادی افزایش یابد.
ادغام در بازار کشتیهای نفتکش طی سال ۲۰۱۷ به یک روند فراگیر تبدیل شده به گونهای که«DHT Holding» ناوگان کشتیهای VLCC شرکت «BW Group »را خرید و« »Frontline به دنبال«DHT» بود.
مدیرعامل NITC گفت: ادغام نزدیک به ۱۵ سال است که در بازار جریان دارد و خوشبختانه در سالهای اخیر و بویژه در ماههای گذشته به روند عادی تری تبدیل شده است. شخصا فکر میکنم که «اشتراک کشتی» ( pooling) برای بازار نفتکش مطلوب است. البته ما هم این اقدام را با شرکای مناسب دنبال میکنیم. رشد و توسعه در سایر بخشهای شرکت ملی نفتکش ایران نیز در حال انجام
است. در کنار حمل و نقل نفت خام، ما به حمل و نقل«LPG» و محصولات شیمیایی نیز میپردازیم و قصد داریم که فعالیت خود را در این دو حوزه افزایش دهیم.
برداشته شدن تحریمهای بین‌المللی علیه ایران در سال گذشته موجب بازگشت NITC به بازارهای بین‌المللی و اروپایی شد.
کیان ارثی ادامه داد: پیش از تحریم‌ها ۱۵ درصد از ناوگان NITC در بازار داخلی و ۸۵ درصد نیز در بازار حمل و نقل بین‌المللی فعال بود. ما تمایل داریم که مشتریانمان بدانند که به عنوان یک شرکت خصوصی، قصد داریم به تدریج با ورود به آبهای بین‌المللی، سهم خود را از بازار بدست آوریم و به حمل نفت و گاز در سراسر جهان برای مشتریان بپردازیم.
این مقام مسئول در شرکت ملی نفتکش ایران تاکید کرد که ناوگان NITC تمامیگواهینامههای لازم را از موسسات ردهبندی معتبر بین‌المللی را اخذ کرده و پوششهای بیمهای مربوطه را از نیز شرکت‌های معتبر جهانی دریافت کرده است. ناوگان این شرکت تحت پرچم معتبر در آبهای جهان سفر میکند و بدنه، ماشینآلات و تجهیزات کشتیهای ناوگان نیز از پوششهای بیمهای بین‌المللی لازم، برخوردارند. با انجام تمامی این اقدامات کشتیهای ما به تدریج به روند عادی تجاری خود که پیش از تحریم‌ها داشتند، باز گشتهاند.
ناوگان دریایی پایانه‌های نفتی ایران نوسازی میشود
«غلامحسین گرامی» مدیر عملیات شرکت پایانه های نفتی ایران اظهارداشت: شرکت پایانه‌های نفتی ایران با تدوین یک برنامه راهبردی تصمیم دارد نوسازی ناوگان دریایی را با اقدامهایی از جمله اجاره چهار فروند یدککش در دستور کار قرار دهد. با اجاره این چهار فروند یدکش توان عملیاتی صنعت نفت در زمینه صادرات نفت خام افزایش خواهد یافت؛ هم اکنون کارشناسان واحدهای عملیات در حال بررسی برای تدوین حالت‌های عملیاتی این شناورها در پایانه‌های نفتی ایران هستند.
گرامی اضافه کرد: از آنجا که امسال قرارداد راه اندازی سوآپ نفت خام و صادرات نفت غرب کارون از طریق پایانه خارگ در دستور کارقرار گرفته، از این رو تعمیرات زیرآبی و پیگیری ساخت شناورها انجام میشود. آموزش نیروی انسانی، پیگیری ایجاد حوضچههای شناور، به روز رسانی و تکمیل گواهینامهها، توپکرانی خطوط لوله و رسوب زدایی از مخازن از اولویت‌های تعیین شده این شرکت در سال ۹۶ است.
دولت به دنبال تقویت کشتیرانی
«محمد باقرنوبخت»، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره نقش کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در تقویت اقتصاد ملی اظهار داشت: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نقش بسیار ارزنده و فراوانی در این باره دارد، با توجه به اینکه توسعه دریا محور بخشی از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه ششم توسعه است، لذا توجه به صنعت حمل و نقل دریایی جزو برنامه‌های دولت و ردیف‌های ارقامی برنامه توسعه ششم قرارگرفته و در سال ۹۶ و در طول برنامه نیز نسبت به گسترش حمل ونقل دریایی اقداماتی صورت خواهد گرفت.
وی تاکید کرد: حمل و نقل دریایی به دلیل ارزان بودن برای انتقال کالا بویژه برای ایران که بخشی از نیازهایش به صورت واردات و بخشی نیز به صورت صادرات است، بسیار اهمیت دارد، لذا نیاز به گسترش حمل و نقل دریایی قطعی است و این امر در برنامه توسعه ششم دیده شده است و اجرایی میشود. یکی از اقداماتی که دولت در ۴ سال گذشته با فعالیتهای «برجام» انجام داد، لغو تحریم کشتیرانی بود، بویژه در بخش بیمه که تمامی این تحریم‌ها برطرف شد و دولت به دنبال این است که کشتیرانی را هرچه بیشتر تقویت کند.
سهم ۵/۰ درصدی ایران از حمل‌ونقل دریایی دنیا
بررسی گزارش منتشر شده یک موسسه بین‌المللی حاکی از آن است که سهم «مرسک» به‌عنوان برترین شرکت کشتیرانی کانتینری دنیا از حمل و نقل دریایی ۱۶ درصد است، ناوگان ملی حمل‌ونقل دریایی کشورمان نیز سهمی حدود نیم درصدی را به خود اختصاص داده است.
بر اساس گزارش یک موسسه معتبر اروپایی در ماه می سال جاری میلادی کشتیرانی مرسک با ظرفیت ۳ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۵۵«TEU» همچنان در صدر لیست برترین خطوط کشتیرانی دنیا قرار دارد. این کشتیرانی ۱۶ درصد حمل‌ونقل دریایی دنیا را در اختیار دارد. مرسک ۶۲۹ فروند کشتی در ناوگان خود دارد.
«شرکت MSC» با ظرفیت ۳ میلیون و ۶۱ هزار و ۴۷۹ TEU در رده دوم برترین شرکت کشتیرانی دنیا قرار گرفته است. این شرکت ۷/۱۴ درصد حمل‌ونقل دریایی را به خود اختصاص داده است.
شرکت فرانسوی«CMA CGM» با ۵۳۲دو میلیون و ۳۰۱ هزار و ۴۱۱ TEUکانتینر ظرفیت در رتبه سوم برترین شرکت کشتیرانی دنیا جای گرفت. این شرکت سهم ۱۱ درصدی از حمل‌ونقل دریایی جهان را در اختیار دارد.
شرکت چینی« COSCO» با ۳۱۶ فروند کشتی به ظرفیت یک میلیون و ۷۴۱ هزار و ۲۷۱ TEU بالغ بر ۳/۸درصد حمل بار دریایی دنیا را بر عهده دارد. شرکت‌های «هاپاگ» و «اورگرین» نیز به ترتیب یک میلیون و ۵۲۷ هزار و ۸۷۶ TEU و یک میلیون و ۲۳ هزار و ۹۴۹ TEU سهم ۳/۷ و ۹/۴درصدی را به خود اختصاص داده‌اند.
شرکت چینی «OOCL» با ظرفیت ۶۸۹ هزار و ۹۸۷ TEU و «یانگ مینگ» با ۶۰۳ هزار و ۲۸۳ TEU به ترتیب ۳/۳ و ۹/۲ درصد حمل‌ونقل بار دنیا را به دست آورده‌اند.
کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز با ظرفیت ۹۷ هزار و ۶۷۱ TEU نیم درصد از حمل‌ونقل دریایی دنیا را انجام می‌دهد.
